4 Temmuz 1971’den itibaren Bulgar Patriği makamında olan “Maxim” (Marin Naydenov Minkov. Doğumu: 29 Ekim 1914), 6 Kasım 2012’de kalp yetmezliğinden vefat edince, Bulgar Kilisesi’nde seçim telaşı başladı. Patrik Maxim, uzun süredir bir sembol olarak bu makamın başındaydı. Zira hayli yaşlı ve birçok sağlık sorunları olması nedeniyle artık yönetici vasfı yoktu.Patrik Maxim’in bu kadar uzun yaşaması bir anlamda Bulgaristan’daki bazı beklentileri ya da dengeleri alt üst etti deniyordu. 90’lı yıllarda, Metropolit Neofit ve Metropolit Dometyan’ın adları Maxim’in ardından “müstakbel” olarak telaffuz edilen isimlerdi. Bir zaman sonra Dometyan için bu söylem daha da arttı. Zira o dönemde Dometyan’ın Bulgaristan’daki nüfuzu daha fazlaydı. Nitekim aynı dönemde, İstanbul’daki Bulgar Cemaati’nin bir papaza gereksinimi olduğunda, Bulgaristan’daki papazların ekonomik imkânlarından çok daha iyi şartlarla Dometyan’ın kardeşi Milko Topuzliev İstanbul’a tayin edildi. Patrik Maxim sağlık sorunlarına rağmen ve bu sorunlardan ötürü kendisine yapılan istifa ya da makamdan çekilme telkinlerine/baskılarına hiç dikkate almayarak görevde kalmaya devam etti.
Patrik Maxim’im 98 yaşına kadar bu makamda olmasından ötürü, halefinin kim olacağı hakkındaki beklentileri de değiştirdi. Dometyan ile Neofit’in adları halef olarak telaffuz edilmemeye başladı.
Bulgaristan’ın komünistlikten demokrasiye geçtiği dönemde büyük bürokratik sıkıntılar yaşanmış, Komünist Parti zamanında kurulan Bulgaristan Diyanet İşleri Müdürlüğü de demokratikleşen rejime etkisiz ve basiretsiz bir başlangıç sergilemişti. 1990’da, ülkenin sorunları arasında Bulgar Patriği Maksim’in komünist yönetimin adamı olmak, yasal bir şekilde seçilmemiş -komünistler tarafından bu göreve getirilmiş- olması da gösterildi. Ve Patrik ile 12 metropolitten oluşan Bulgar Kilisesi Sen Sinodu’nda komünist dönemde “Bulgar İstihbarat Teşkilatı” olan “DS”nin 11 ajanı bulunduğu açıklandı. Patrik Maxim, kendisi aleyhine sürdürülen tüm karşı propagandalara rağmen, 98 yaşında vefat edene kadar makamında kaldı.
O süreçte, SDS hükümeti vaatlerde bulunarak, çok sayıda kilise mensubu ile anlaştı ve bir Sen Sinod daha kuruldu. Başına da 4 Temmuz 1996 tarihinde yapılan bir seçimle Metropolit Pimen getirildi. Bu suretle Bulgaristan’daki her bölgede, Patrik Maksim’e bağlı olanlar ve Pimen’e bağlı olanlar şeklinde metropolitlikler kuruldu, iki başlı bir yönetim başladı. (Bu konuda daha ayrıntılı bilgiyi bu sitede bulunan “Bulgar Patriği Maxim’in Ölümü Öncesi ve Beklenenler” adlı makalemizde bulabilirsiniz.)
Patrik Maxim’im 98 yaşına kadar bu makamda olmasından ötürü, halefinin kim olacağı hakkındaki beklentileri de değiştirdi. Dometyan ile Neofit’in adları halef olarak telaffuz edilmemeye başladı.
Bulgaristan’ın komünistlikten demokrasiye geçtiği dönemde büyük bürokratik sıkıntılar yaşanmış, Komünist Parti zamanında kurulan Bulgaristan Diyanet İşleri Müdürlüğü de demokratikleşen rejime etkisiz ve basiretsiz bir başlangıç sergilemişti. 1990’da, ülkenin sorunları arasında Bulgar Patriği Maksim’in komünist yönetimin adamı olmak, yasal bir şekilde seçilmemiş -komünistler tarafından bu göreve getirilmiş- olması da gösterildi. Ve Patrik ile 12 metropolitten oluşan Bulgar Kilisesi Sen Sinodu’nda komünist dönemde “Bulgar İstihbarat Teşkilatı” olan “DS”nin 11 ajanı bulunduğu açıklandı. Patrik Maxim, kendisi aleyhine sürdürülen tüm karşı propagandalara rağmen, 98 yaşında vefat edene kadar makamında kaldı.
O süreçte, SDS hükümeti vaatlerde bulunarak, çok sayıda kilise mensubu ile anlaştı ve bir Sen Sinod daha kuruldu. Başına da 4 Temmuz 1996 tarihinde yapılan bir seçimle Metropolit Pimen getirildi. Bu suretle Bulgaristan’daki her bölgede, Patrik Maksim’e bağlı olanlar ve Pimen’e bağlı olanlar şeklinde metropolitlikler kuruldu, iki başlı bir yönetim başladı. (Bu konuda daha ayrıntılı bilgiyi bu sitede bulunan “Bulgar Patriği Maxim’in Ölümü Öncesi ve Beklenenler” adlı makalemizde bulabilirsiniz.)
Maxim’in vefatının ardından Sen Sinod üyeleri arasında evvelâ genç bir metropoliti patrik seçmek ve bu suretle uzun süre Bulgaristan’da patrik sorunu olmaması beklentisi yayıldı. Ama bu tür seçimlerde çok büyük entrikaların ve kulislerin yapıldığını ve dengelerin kimin lehine değişeceğini öngörmek mümkün değildir. Nitekim de öyle oldu…
Bulgaristan Patriği, sıfat olarak aynı anda Sofya Metropoliti ünvanını da sahiptir. Patrik Maxim’in vefatının ardından boşalan bu yere geçici olarak “Plovdiv (Filibe) Metropoliti Nikolay” getirildi. Bulgaristan Kilise Kanonları’na göre, 7 gün içinde Sen Sinod Başkan Vekili’nin ve 4 ay içinde ise yeni patriğin seçilmesi gerekiyor. Bu işlemler için ise Sen Sinod’un başına “Tırnovo Metropoliti Grigoriy” getirildi. Yapılan yoklamaklarda, muhtemel yeni patrik olarak adaylar arasında Plovdiv Metropoliti Nikolay’ın adı geçmeye başladı. Fakat yine düşünüldüğü gibi olmadı… Bulgar haber ajanslarında; 4 Şubat’ta yeni patrik seçiminin 24 Şubat’ta yapılacağının haberleri yer alırken, Maxim’in ölümünün ardından halefin kim olabileceği şeklindeki yorumlara yer vermedikleri görüldü.
Bulgaristan Patrikliği için 15 Yüksek Sinod Üyesi (Metropolitler) arasından seçim için sürpriz olarak 90’lı yıllarda adı sıkça geçen “Rusçuk Metropoliti Neofit”, “Loveç Metropoliti Gavriil”, “Eski Zagra Metropoliti Galaktion” aday oldular.
138 ruhani delege yeni patrik seçimi için oy kullandı ve seçimin ilk turunda yeterli oyu alamayan Eski Zagra Metropoliti Galaktion elendi. İkinci turda ise 90 oy olan Rusçuk Metropoliti 68 yaşındaki Neofit bu suretle Bulgaristan’ın yeni patriği oldu. Seçim sonucu Varna Metropoliti Kiril tarafından açıklandı ve seçimlerin hemen ardından Aleksandar Nevski Kilisesi’nde göreve başlama ayini düzenlendi. Ayine Bulgaristan Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev, Bulgaristan eski Kralı ve eski Başbakanı 2. Simeon da katıldı.
Neofit, 15 Ekim 1945 tarihinde Sofya’da Simeon Nikolov Dimitrov adı ile Dünya’ya gelmiştir. 1959 yılında orta eğitimini tamamladıktan sonra Sofya Ruhban Okuluna girdi, 1965’te mezun oldu. 1967’de Sofya Sveti Kliment Ohridski İlahiyat Akademisi’ne girdi, buradan da 1971’de mezun olduktan sonra Moskova İlahiyat Akademisi’nin İlahi Söyleme kürsüsünde 2 yıl ihtisas yaptı.
1975 yılından sonra Neofit, Sofya Ruhani Korosu’nun şefliğini yaptı, 15 Temmuz 1977’den 1980 yılının sonuna kadar ise Sofya İlahiyat Akademisi’nde Doğu Kilisesi’ne özgü ilahi sanatı ve ibadet uygulaması derslerini vermeye başladı. Bu dönem içinde 21 Kasım 1977’de Sofya’nın Sveti Nedelya Kilisesi’nde Patrik Maksim tarafından arhimandrit tayin edildi. Piskopos ünvanını ise 1985’te Sveti Aleksandır Nevski Katedrali’nde aldı. 4 yıl sonra, Sofya Sveti Kliment Ohridski İlahiyat Akademisi’nin rektörü, 1991’de de Sofya Sveti Kliment Ohridski Üniversitesi bünyesinde yeniden kurulan İlahiyat Fakültesi’nin dekanı görevine tayin edildi. Ardından Sen Sinod’un genel sekreteri ve Sveti Aleksandır Nevski Patrikhane Katedrali’nin ruhban şurasının başkanlığına seçildi. 1994’te ise Dorostol ve Çerven Metropolitliği’ne, 17 Aralık 2001 tarihinde Dorostol-Çerven Metropolitliği Ruse (Rusçuk) ve Dorostol metropolitlikleri diye ikiye ayrıldıktan sonra, Ruse Metropoliti ve yenilenen Dorostol Metropolitliği’nin vekili oldu.
1994 yılında Rum Patriği Bartholomeos’un, Bulgar Cemaati’nde kullanılan dini belgelerin Rumcalaştırılmasını istemesinin ardından büyük bir sorun ortaya çıkmış ve 1996’da tarafımızdan Fatih 3. Asliye ceza mahkemesinde açılan bir dava ile sonuçlanmıştı. Bu konuda bu sitede yazdığımız eski makalelerimizde ve “Patrikhane ile Mücadelem – Bulgar Eksarhlığı Vakfı’nda 15 Yıl” adlı kitabımızda birçok ayrıntılar bulunmaktadır.
Yeni patriğin eğitiminin bir kısmını Rusya’da yapmış olmasından ötürü Rus Kilisesi’ne yakın olduğu şeklinde Bulgar medyasında yapılan yorumların gerçeği yansıtmadığını söylemek mümkündür. Kitabımızda çok ayrıntılı bir şekilde bu süreci irdeledik (656 Sayfa, 220 belge ve 110 görsel) ve Bulgaristan Patrikhanesi ile Bulgar Kiliseleri Vakfı arasındaki tüm yazışmaların belgelerini koyduk. Yıllarca süren mücadelemizde sık sık Neofit ile de görüştük. Ancak o süreçte, şimdiki Bulgar Patriği Neofit’in, Türkiye’de yaşayan ve Türk vatandaşları olan, Bulgar Ortodoks Cemaati’nin yanında gerektiği gibi yer almadığını söyleyebiliriz…
